U našoj zemlji vlada sve veće interesovanje poljoprivrednika za prelazak sa konvencionalne na organsku proizvodnju. Zbog toga je bitno znati postupak ulaska i uključivanja u organsku proizvodnju.
Prvi korak je uspostavljanje kontakta sa ovlašćenom kontrolnom organizacijom. Ministarstvo poljoprivrede svake godine ovlašćuje kontrolne organizacije i objavljuje njihov spiak početkom godine.
Posle toga proizvođač podnosi prijavu za uključivanje u organsku proizvodnju. Poželjno je da se prijava popuni što preciznije i tačnije, jer su podaci iz prijave ono što će kontrolor proveravati na terenu. Na osnovu prijave, proizvođač sa ovlašćenom kontrolnom organizacijom zaključuje ugovor o vršenju kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji i tom prilikom dobija se evidencioni broj. Nakon potpisivanja ugovora sertifikaciona kuća pravi plan izlaska i kontrole.
Pre same sertifikacije proizvoda, potrebno je da prođe određeni period, odnosno period konverzije. Period konverzije za jednogodišnje biljne vrste traje najmanje dve godine pre setve, kod pašnjaka i višegodišnjeg krmnog bilja najmanje dve godine pre korišćenja kao hrane za životinje. Kod višegodišnjih biljnih vrsta potrebno je da prođe najmanje tri godine pre prve berbe organskih proizvoda. U određenim slučajevima taj perod može da se skrati, i to kad proizvodne parcele pripadaju područjima koja su pod merama programa iz oblasti zaštite životne sredine, kao i kad su proizvodne parcele bile deo prirodne ili poljoprivredne oblasti koja nije tretirana proizvodima koja nisu dozvoljeni u organskoj proizvodnji u toku prethodnog perioda od najmanje tri godine i ako za to postoje jasni dokazi.
Posle zaključenog ugovora između proizvođača i kontrolne organizacije proizvođač je u obavezi da primenjuje metode organske proizvodnje i proizvodnju obavlja u skladu sa zakonom o organskoj proizvodnji. Takođe, proizvođač je u obavezi da svake godine obaveštava kontrolnu organizaciju o dinamici proizvodnje, da vodi evidenciju o proizvodnji u skladu sa uputstvom kontrolne organizacije, kao i da omogućava kontrolnoj organizcaiji vršenje kontrole.
Nakon isteka perioda konverzije, na osnovu izveštaja o izvršenim kontrolama i zahteva proizvođača, ovlašćena kontrolna organizacija donosi odluku o sertifikaciji i izdaje sertifikat da je proizvod proizveden primenom metoda organske proizvodnje. Sertifikat je dokument koji potvrđuje da je proizvod dobijen primenom metoda organske proizvodnje i važi u periodu od godinu dana. Sertifikat sadrži sve neophodne podatke, a to su broj sertifikata; naziv, sedište i broj koda ovlašćene organizacije (naziv, adresu ili sedište proizvođača i delatnost koju obavlja), vrstu organskog proizvoda i njegovu procenjenu količinu za godinu dana, period važenja sertifikata, datum kontrole, datum i mesto izdavanja, kao i pečat ovlašćene organizacije i potpis ovlašćenog lica u toj organizaciji.
U okviru jednog gazdinstva dozvoljeno je imati i proizvodnu jedinicu na kojoj se primenjuje i konvencionalna proizvodnja, ali pod sledećim uslovima. Proizvođač je u obavezi da omogući kontrolnoj organizaciji vršenje kontrole i te proizvodne jedinice. Takođi, u obavezi je i da vodi odvojenu evidenciju i za organsku i za konvencionalnu proizvodnju. Sorte biljaka koje se gaje u organskoj i konvencionalnoj proizvodnji moraju se lako razlikovati. Životinje moraju biti različitih vrsta, osim u slučaju riba i drugih vodenih životinja kada mogu biti iste vrste, ali smeštene na odvojenim lokacijama.
Postoji mogućnost i grupne sertifikacije. Sprovodi se tako što organizator proizvodnje zaključuje ugovor o saradnji sa drugim proizvođačima koji obavljaju sličnu vrstu proizvodnje i to na proizvodnim jedinicama. Orgnizator proizvodnje zaključuje ugovor sa ovlašćenom kontrolnom organizacijom u kome se navode svi proizvođači kooperanti, brojevi i površine katastarskih parcela na kojima će se obavljati organska proizvodnja i katastarske opštine i biljne vrste, odnosno broj grla/jedinki. Ovlašćena kontrolna organizacija izdaje sertifikat koji glasi na ime organizatora proizvodnje, a u sertifikatu su navedeni svi proizvođači kooperanti.
Domaći sertifikovani proizvod obeležava se znakom ORGANSKI PROIZVOD, sa nacionalnim znakom i logom ovlašćene kontrolne organizacije.
Izvor: dipl. inž. Jovan Milinković, PSSS Valjevo
Foto: Pixabay
