Za gajenje voća, od klimatskih elemenata najveći značaj ima temperatura jer ona reguliše mnogobrojne biohemijske i fiziološke procesi, i to ne samo kod voćaka, već i u zemljištu.
Toplota je jedan od bitnih faktora rastenja i razvića voćaka. Osnovne životne funkcije (fotosinteza, disanje, transpiracija, zimsko mirovanje, apsorbovanje mineralnih materija i druge) u direktnoj su zavisnosti od temperature. Temperatura značajno doprinosi otpornosti voćaka prema mrazu i suši, a takođe deluje na hemijske, fizičke i mikrobiološke procese u staništu voćaka. Svi ovi, vrlo složeni procesi, odigravaju se između temperaturnih kardinalnih tačaka, odnosno minimuma i maksimuma.
Međutim, postoje ogromna variranja, ne samo po vrstama, već i po sortama u pogledu zahteva za ovim temperaturnim kardinalnim tačkama. U prirodi je svake voćke da se na određeni način ponaša adekvatno temperaturama. Voćke su to svojstvo ustalile tokom evolucije.
U periodu zimskog mirovanja različita tkiva voćaka nejednako su osetljiva prema mrazu. Najotporniji je kambijum, zatim mlado drvo, starije drvo, kora, sržni zraci i srž. Od organa najosetljiviji su koren i cvetni pupoljci. Na stablu najviše stradaju prizemni deo i raklje skeletnih grana sa unutrašnje strane, naročito u slučajevima kad su uglovi grananja veoma oštri. Vrlo su česte izmrzline na stablu sa jugozapadne strane usled jačih kolebanja temperature. U ovim slučajevima, toplota izaziva fiziološku aktivnost kambijuma, koji pri tom gubi svoju otpornost i prilikom, obično, noćnog snižavanja temperature strada. U proleće, prilikom kretanja vegetacije, mrazu su izloženi cvetni pupoljci koji pupe, a još više cvetovi, dok najviše stradaju tek zametnuti plodovi.
Otpornost prema zimskim mrazevima zavisi od više činilaca – pre svega, od bioloških osobenosti vrsta, sorti i podloga, zatim od starosti i rodnosti voćaka, vremena završetka vegetacije, iznurenosti voćaka, oštećenja usled dejstva parazitnih gljivica i štetočina, obilnijeg đubrenja azotnim đubrivima (pogotovu u drugom periodu vegetacije), jače vlažnosti (naročito kasnijeg intenzivnijeg navodnjavanja), nestabilnih meteoroloških uslova u toku zime (posebno od jačeg, naglog zahlađenja u jesen i kolebanja temperature zimi, u prinudnom periodu mirovanja, što može izazvati značajnije nestabilnosti u mirovanju voćaka).
Blage zime uvek su rizične i prilično nepovoljne po voćne zasade.
Izvor: Mr Branko Tanasković, PSSS Čačak
Foto: Free Images, Pixabay