Akaroza je parazitsko oboljenje odraslih pčela čiji je uzročnik grinja Acarapis woodi. Parazit se razvija u trahejama i zglobu krila, a hrani se hemolimfom pčele.
Acarapis woodi je mikroskopski vidljiv parazit, svetložute boje i ovalnog oblika. U morfologiji ženke i mužjaka postoje znatne razlike.
U respiratorni trakt pčele, parazit prodire kroz stigmatske otvore prvog para traheja na torakalnom delu. Oplođena ženka parazita koja je puna jaja, posle ulaska u traheju, polaze jaja i prilikom boravka u pčeli one se i hrane njenom hemolimfom. Iz jaja se razvije larva, a iz nje deutonimfa. Potpuni razvoj parazita, počev od otvaranja jajeta do imago oblika, traje 11-12 dana kod mužjaka i 13-16 dana kod ženki.
Nova mlada ženka parazita posle parenja u traheji može da napusti traheju i po mogućstvu ulazi u traheju druge zdrave pčele (kontaktom pčela). Inače, izvan organizma pčele Acarapis woodi može da živi bez hrane samo nekoliko časova. I ekskrementi parazita u mehaničkom smislu dovode do opstrukcije traheje pčela. Isti je slučaj i sa ugrušcima hemolimfe samih parazita kao i njihovih razvojnih oblika.
Prenošenje parazita odigrava se direktnim kontaktom između pčela, toraks uz toraks, i to u svim slučajevima kad ženka parazita, ne nalazeći mesta za polaganje jaja u već punoj traheji, napušta pčelu i traži drugu, bilo da se smesta na zglobu krila ili ulazi u traheju.
Inficiranje uvek nastaje kroz stigmatske otvore prvog para traheja. Favorizujući činioci bržem širenju infekcije sa pčele na pčelu su hladni dani, kad su pčele više jedna uz drugu tako da je ovo oboljenje karakteristično za, takozvane, „zimske pčele“. Prenošenje bolesti se odvija i zaletanjem pčela iz jedne u drugu košnicu, odnosno prenošenje je isključivo živim pčelama. Posebnu opasnost u prenošenju predstavlja zaražena matica (ona živi duže od radilica i trutova, a kako ne izazi iz košnice, kod nje se i ne zapažaju teškoće u poletanju), ali i nezaražena matica iz zaraženih zajednica jer prilikom kupoprodaje, kad je u transportu, njoj se dodaju pčele radilice zaražene sa A. woodi.
Parazit se ne prenosi saćem, medom, polenom, leglom, niti pčelarskim priborom i košnicama jer se parazit isključivo i jedino hrani hemolimfom živih pčela.
Klinička slika se može podeliti na onu koja se vidi na zaraženoj pčeli i na onu koja se uočava na zaraženoj zajednici u celini.
Na zaraženim pčelama uočljiva je njihova nemogućnost da polete, pri čemu padaju na tlo ispred košnice, vrte se u krug sa nepravilno raširenim krilima koja podrhtavaju usled ishemije krilnih mišića i veoma brzo uginjavaju. Smrt pčela ne nastupa samo zbog toga što u trahejama ima akarina i njihovih razvojnih oblika, kao i ekskremenata parazita i ugrušaka hemolimfe, već i zato što bolesne pčele ne mogu da lete, ostaju van košnice, a samim tim i bez bez hrane i toplote.
Klinička slika akaroze u pčelinjoj zajednici pokazuje veliki broj uginulih pčela na poletaljci ili na tlu ispred košnice, kao i žive pčele nesposobne da polete.
Na osnovu kliničkih simptoma ne može se sa sigurnošću postaviti sigurna dijagnoza. Ona se sigurno postavlja mikroskopskim pregledom prvog para traheja u čijem se lumenu utvrđuju paraziti ili pregledom korena krila. Materijal za pregled su pčele sa kliničkim znacima bolesti ili uginule pčele ispred košnice. Uzorci se uzimaju u periodu od novembra do aprila, odnosno, kod, takozvanih, „zimskih pčela“.
Akaroza pčela može uspešno da se leči. Primenjuju se papirne trake sa odgovarajućom količinom aktivne supstancije koje lagano sagorevaju i otpuštaju dim u košnici. Aspiracijom dim prodire u traheje pčele i direktno deluje na parazite. To su fumigantna sredstva na bazi fenotiazina.
Kao profilaktička mera, obavezna je kontrola pčelinjih zajednica pre seobe na pašu ili kupoprodaje matica i rojeva.
Mere suzbijanja širenja propisane su Zakonom, a to znači da je ova parazitska bolest obavezna za prijavljivanje.
Izvor: prviprvinaskali.com
Foto: Pixabay
