Kukuruzni plamenac (Ostrinia nubilalis) je polifagna štetočina koja naseljava i pravi štete na oko 225 biljaka iz različitih familija, ukljućujući i voćarske, povrtarske i ratarske kulture.
U našim uslovima kukuruz je najznačajnija biljka hraniteljka, te kukuruzni plamenac može da predstavlja značajni ekonomski problem ako se kukuruz gaji u monokulturi.
Plamenac prezimljava u stadijumu odrasle gusenice u žetvenim ostacima kukuruza. Prva generacija leptira se najčešće javlja u prvoj polovini maja.
Masovni let leptira počinje obično u fazi formiranja metlice. Leptiri su aktivni u sumrak i tokom noći. Njihov monitoring se vrši uz pomoć lampi jer je plamenac fotofilni organizam i lako ga privlači svetlost. Danju su skriveni u polju. Imago se hrani do polnog sazrevanja.
Ovaj leptir ima izražen polni dimorfizam. Ženke su krupnije, svetlije boje, sa rasponom krila od 25-35 mm, dok su mužjaci tamniji, sa rasponom krila 20-30 mm. Posle parenja ženke polažu jaja na naličje listova, uz glavni nerv liske kukuruza. Jaja koja su položena su sitna, složena jedno do drugug, veličine do 0,5mm. Ona su prvobitno providna, zatim mlečno bela, a kasnije se u njima naziru gusenice. Pred kraj embrionalnog razvoja, ispod ljuske se jasno mogu videti crne glave gusenice. Gusenice se pile obično posle pet do sedam dana. Kratko se hrane na površini lista na kome su bila jaja, a zatim se zavlaže u točir (levak) koji prave mladi listovi i tamo se hrane najmlađim listovima. Stadijum gusenice traje 20 do 35 dana. Posle toga gusenica prelazi u lutku.
Jedan deo gusenica se u julu pretvara u lutku i daje drugu generaciju, čiji leptiri lete krajem jula i avgusta. Ženke druge generacije polažu jaja na kasnije posejan kukuruz i na druge biljke. Ova generacija nema značaja za prozvodnju. Larve se ubušuju u formirano stablo, izgrizaju ga i čine ga nestabilnim na vetar. Prvi simptomi se uočavaju na listu u vidu simetričnih kružnih izgrizotina lišća, ubušivanje u stablo je praćeno pojavom ubušnih otvora kao i crvotočine.
U uslovima suše značajne štete može naneti u zasadima paprike. Plamenac oštećuje stabljiku, gusenica se ubušuje unutar nje i stablo paprike se lomi. Pored toga gusenice se ubušuju i u plodove paprike nanoseći i tako štetu.
Prag štetnosti je 10 odsto biljaka sa položenim jajnim leglima kod merkantilnog kukuruza i 5 odsto biljaka sa položenim jajnim leglima kod semenskog i kukuruza šećerca.
Po postizanju praga štetnosti preporučuje se primena nekog od registrovanih insekticida:
– Ampligo 150 SC (a.m. hlorantraniliprol+lambda cihalotrin) 0,2-0,25l/ha
– Avaunt 15 EC (a.m. indoksakarb) 0,25 l/ha
Nepesticidna mera podrazumeva obavezno poštovanje plodoreda i uništavanje kukuruzovine na parcelama pre početka sezone. Kukuruzovinu bi trebalo zaorati na jesen, da ne ostane na površini.
Izvor: dipl. ing. Slađana Gavrilović, PSSS Valjevo
Foto: Adam Sisson, Iowa State University, Bugwood.org, Phil Sloderbeck, Kansas State University, Bugwood.org, Jan Samanek, Phytosanitary Administration, Bugwood.org
