Voćna stabla skoro svih vrsta obilno formiraju cvetove u optimalnim uslovima razvoja. Međutim, od ukupnog broja samo mali broj cvetova razvija se u plodove.
Kod jabuke je to 10-15 %, kruške 10-20 %, šljive 5-10%, trešnje 20-30%, višnje 15-35 %, kajsije 10-30%, oraha 50-70%…
Iako se zametne veliki broj plodova, pojedinih godina u toku porasta i njihovog razvitka, svi zametnuti plodovi ne ostaju na rodnim grančicama do pune zrelosti ili berbe. Dokazano je da značajnije opadanje plodova nastaje i usled intenzivnijeg stvaranja biljnog hormona etilena koji aktivira enzime koji utiču na stvaranje apcisnog sloja na peteljci. Takođe, veliki uticaj ima i preopterećenost rodom (nepovoljnim odnosom list-plod smanjeno je snabdevanje plodova ugljenim hidratima). Osim toga, pojačana mineralna ishrana kalijumom narušava odnos kalijuma i magnezijuma, što doprinosi većem opadanju plodova.
Tokom različitih vremenskih perioda u vegetaciji dolazi do pojedinačnog ili masovnog njihovog opadanja sa krune.
Ti vremenski intervali nisu podjednaki kod svih vrsta, ali su kod većine voćaka uglavnom zajednička tri talasa opadanja plodova i to:
– prvi počinje neposredno posle precvetavanja i obično traje 15-25 dana
– drugi period opadanja (tzv. junsko opadanje) počinje krajem maja i završava se u junu
– treći talas opadanja plodova značajno je slabijeg intenziteta od prethodnih i registruje se pre berbe plodova.
Prvo opadanje plodova nastaje kao rezultat slabe i nenormalne oplodnje, a direktno je povezano i sa kritičnim vremenskim prilikama koje su karakteristične za ovaj period. Junsko opadanje plodova karakteristično je za jabučaste i koštičave vrste. Rizičan period u zavisnosti od fenofaza razvoja ovih vrsta determiniše da stepen oplodnje, ishrana i vremenske prilike opredeljuju rodnost voćaka. Ova pojava se javlja i kao posledica nedovoljne ishranjenosti plodova azotom i ugljenim hidratima. Ovakve promene na rodnom potencijalu voćaka, pri junskom opadanju, izražene su i poklapaju se obično sa intenzivnim porastom letorasta koji se u ovom periodu javljaju kao konkurenti plodovima u potrošnji hranljivih materija, a pogotovu vode, kao i makroelemenata azota i kalijuma.
Ova pojava se intenzivira po kišnom i oblačnom vremenu, zbog nešto slabijeg odvijanja fotosinteze, a smanjuje se pri toplom i sunčanom vremenu. U ovom stadijumu razvoja plodova samo opadanje je jače kod slabijih nego kod razvijenijih grana, a takođe je izraženije kod sitnijih plodova i kod onih plodova sa manjim brojem semenki. Ovakva stanja u rodnosti moraju se pravovremeno sprečiti i preduprediti. Indirektna delovanja voćara na sprečavanje značajnijeg opadanja plodova, usmerena su na primenu odgovarajućih i pravovremenih agrotehničkih mera (a pre svega pravilna ishrana i navodnjavanje zasada), omogućavaju normalno snabdevanje voćaka organskim i mineralnim materijama, stabilizuju imunitet voćaka, smanjuju rizik od napada bolesti i štetočina. Time se znatno otklanjaju posledice junskog opadanja plodova iz rodnih zasada.
Izvor: Mr Branko Tanasković, PSSS Čačak
Foto: Free Images