Voće koje se čuva za vansezonsku potrošnju, u toku skladištenja ispušta mnogo vlage i toplote isparavanjem i disanjem, naročito u prvom periodu čuvanja.
U periodu od 24h, u zavisnosti od vrste, iz voća se oslobodi 200 do 500 g vode. Sa vlagom voće ispusta i toplotu koja nastaje disanjem plodova. Takođe, kao i kod vlage, u zavisnosti od vrste voća, za 24h gubi se 250 do 400 kalorija toplote. Jedan deo od te ispuštene toplote troši se na isparavanje vlage iz voća dok se prostali deo raznosi vazduhom po prostoriji u kojoj se voće čuva. Povećana količina vlage i toplote nepovoljno utiče na čuvanje voća. Kad dođe do ove pojave potrebno je da se ta povećana količina smanji do optimalne granice. Regulisanje ove pojave postiže se provetravanjem, odnosno, dovođenjem u prostoriju hladnijeg i svežeg, a odvođenjem toplog i vlažnog vazduha.
Provetravanje može da se vrši prirodnim i veštačkim putem.
Prirodno provetravanje vrši se spontanim strujanjem vazduha kroz otvore – ventile koji se prave na zgradi ili prostoriji, a namenjeni su za tu svrhu.
Provetravanje veštačkim putem vrši se prinudnim kretanjem – stujanjem vazduha pod utucajem aparata ugrađenih u objekat za čuvanje voća.
Pri prirodnom provetravanju vazduh se kreće od jednog do drugog mesta na osnovu specifične težine koja se menja sa temperaturom. Hladan vazduh kao teži silazi naniže i potiskuje topliji koji se kao lakši kreće naviše. Kad se specifična težina jednog i drugog vazduha izjednači, strujanje prestaje što i jeste uslov uspostavljanja ravnoteže za pravilno čuvanje voća.
Pri veštačkom provetravanju cilj je isti, ali se odvođenje toplog, vlažnog i nepovoljnog vazduha vrši specijalno ugrađenim aparatima za tu svrhu i zato se i zove „prinudno“.
Pri provetravanju bi trebalo obratiti pažnju da se u prostostoriju u kojoj se čuva voće ubacuje spoljašnji vazduh koji je na približno istoj temperaturi na kojoj na je i vazduh, odnosno temperatura, i vlažnost koji su potrebni za čuvanje voća. Potrebno je zatim uzeti u obzir da rashlađivanje voća ide sporo ako je ono upakovano u sanducima ili gajbicama pri običnom strujanju vazduha. Temperatura voća u sanducima i gabicama najpre se menja po površini suda, dok u unutrašnjosti suda ide veoma sporo i to postepeno, od ivica ka unutrašnjosti.
Da bi se provetravanje obavilo nesmetano potrebno je da voće koje se čuva, odnosno gajbe i ostalo, ne budu na podu već da nešto udignutijoj površini. Takođe, kad se voće čuva u sanducima koji su poređani jedni na druge (kao kod jabuke, npr.) potreno je da svež vazduh dopre do svih plodova kako bi se voće ravnomerno provetravalo.
Ako se ispoštuju sva pravila prvertavanja, uz ostale parametre o čuvanju i skladištenju voća, plodovi voća mogu de dugo očuvati kvalitetno bez bitnijih promena i kao takvo se konzumirati i u vansezonskom periodu.
Izvor: dipl. inž. Zorica Petkanić, PSSS Negotin
Foto: Free Images
